مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم سه بار به واژه استکبار و پنج بار به واژه مستکبر اشاره داشته و در بند یازدهم بیانیه، وقوع انقلاب اسلامی و سپس سقوط شوروی را موجب ایجاد یک پدیده جدید به عنوان “تقابل اسلام و استکبار” می دانند. پدیده ای که موجب تغییر مسیر جهان گردید.
” با سقوط و حذف شوروی و اقمارش و پدید آمدن قطب های جدید قدرت، تقابل دوگانه‌ی جدید – اسلام و استکبار – پدیده‌ی برجسته‌ی جهان معاصر و کانون توجّه جهانیان شد. از سویی نگاه امیدوارانه‌ی ملّتهای زیر ستم و جریانهای آزادی‌خواه جهان و برخی دولتهای مایل به استقلال و از سویی نگاه کینه‌ورزانه و بدخواهانه‌ی رژیم‌های زورگو و قلدرهای باج‌طلب عالم، بدان دوخته شد. بدین‌گونه مسیر جهان تغییر یافت و زلزله‌ی انقلاب، فرعونهای در بسترِ راحت آرمیده را بیدار کرد؛ دشمنی‌ها با همه‌ی شدّت آغاز شد و اگر نبود قدرت عظیم ایمان و انگیزه‌ی این ملّت و رهبری آسمانی و تأییدشده‌ی امام عظیم‌الشّأن ما، تاب آوردن در برابر آن‌همه خصومت و شقاوت و توطئه و خباثت، امکان‌پذیر نمیشد.”
آیت الله خامنه ای در تاریخ ۱۳۹۸/۰۷/۲۱ طی بیاناتی در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه امام‌حسین(ع)، به خطبۀ آن حضرت در مورد مقابله با سلطان جائراشاره داشته و خاطر نشان می کنند که “سلطان فقط به معنای پادشاه نیست؛ سلطان یعنی قدرت؛ امروز سلطان، جبهه‌ی کفر و استکبار است، جبهه‌ی صهیونیسم و آمریکا است؛ این سلطان است”. رهبر انقلاب در این سخنرانی، جبهه صهیونیسم و آمریکا را مصداق استکبار معرفی کرده ومبارزه با آن را یک تکلیف و وظیفه می دانند. وظیفه ای که انسان در راه آن ممکن است پیروز شود و به قدرت برسد و ممکن هم هست که شهید شود، ولی وظیفه را باید انجام دهد.
” علّت اینکه ما در مقابله‌ی با آمریکا کوتاه نمی‌آییم این است. اینکه ما در مقابل فشار تبلیغاتی دشمنان، کم نمی‌آوریم به توفیق الهی، به خاطر این است؛ چون یک وظیفه است؛ اگر چنانچه نکردیم، کان حقّاً علی الله ان یدخلنا مدخله‌. اگر ما کوتاه بیاییم، خدای متعال ما را هم به همان سرنوشتی و همان دوزخی که آن ستمگر را مبتلا خواهد کرد مبتلا میکند؛ وظیفه‌ی ما این است.”
در نگاه آیت الله خامنه ای، جهان امروز پس از فروپاشی شوروی به دوقطب تقسیم شده که  در یک طرف اسلام با محوریت انقلاب اسلامی و در سوی دیگر آن استکبار با محوریت آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار دارد. در عین حال سیاست خارجی یک کشور منبعث از سیاست داخلی آن است و بر این اساس رهبر انقلاب در بند ۲۰ و در بیان هفتمین دستاورد انقلاب اسلامی ، به اوج گیری مشارکت مردمی در مبارزه با استکبار توجه و به اثرگذاری آن در سیاست خارجی اشاره می کنند.
” نماد پُرابّهت و باشکوه و افتخارآمیز ایستادگی در برابر قلدران و زورگویان و مستکبران جهان و در رأس آنان آمریکای جهان‌خوار و جنایت‌کار، روزبه‌روز برجسته‌تر شد. در تمام این چهل سال، تسلیم‌ناپذیری و صیانت و پاسداری از انقلاب و عظمت و هیبت الهی آن و گردن برافراشته‌ی آن در مقابل دولتهای متکبّر و مستکبر، خصوصیّت شناخته‌شده‌ی ایران و ایرانی بویژه جوانان این مرز و بوم به‌شمار میرفته است. قدرتهای انحصارگر جهان که همواره حیات خود را در دست‌اندازی به استقلال دیگر کشورها و پایمال کردن منافع حیاتی آنها برای مقاصد شوم خود دانسته‌اند، در برابر ایران اسلامی و انقلابی، اعتراف به ناتوانی کردند. ملّت ایران در فضای حیات‌بخش انقلاب توانست نخست دست‌نشانده‌ی آمریکا و عنصر خائن به ملّت را از کشور برانَد و پس از ‌آن هم تا امروز از سلطه‌ی دوباره‌ی قلدران جهانی بر کشور با قدرت و شدّت جلوگیری کند.”

رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم، با نگاهی آینده نگرانه، در ترسیم مشکلات آتی نظام اسلامی به ادامه چالش های انقلاب با مستکبران اشاره داشته و چالش امروز با استکبار را نه با مشخصات  گذشته بلکه با مولفه های جدید دانسته اند. اقتدار ایران و حضور در مرزهای رژیم صهیونیستی، برچیده شدن بساط نفوذ نامشروع آمریکا از منطقه‌ی غرب آسیا، حمایت ایران از محور مقاومت، از جمله این مولفه های جدید است.
” ایران مقتدر، امروز هم مانند آغاز انقلاب با چالشهای مستکبران روبه‌رو است امّا با تفاوتی کاملاً معنی‌دار. اگر آن روز چالش با آمریکا بر سر کوتاه کردن دست عمّال بیگانه یا تعطیلی سفارت رژیم صهیونیستی در تهران یا رسوا کردن لانه‌ی جاسوسی بود، امروز چالش بر سرِ حضور ایران مقتدر در مرزهای رژیم صهیونیستی و برچیدن بساط نفوذ نامشروع آمریکا از منطقه‌ی غرب آسیا و حمایت جمهوری اسلامی از مبارزات مجاهدان فلسطینی در قلب سرزمین‌های اشغالی و دفاع از پرچم برافراشته‌ی حزب‌الله و مقاومت در سراسر این منطقه است. و اگر آن روز، مشکل غرب جلوگیری از خرید تسلیحات ابتدایی برای ایران بود،‌ امروز مشکل او جلوگیری از انتقال سلاحهای پیشرفته‌ی ایرانی به نیروهای مقاومت است. و اگر آن روز گمان آمریکا آن بود که با چند ایرانی خودفروخته یا با چند هواپیما و بالگرد خواهد توانست بر نظام اسلامی و ملّت ایران فائق آید، امروز برای مقابله‌ی سیاسی و امنیّتی با جمهوری اسلامی، خود را محتاج به یک ائتلاف بزرگ از ده‌ها دولت معاند یا مرعوب میبیند و البتّه باز هم در رویارویی، شکست میخورد. ایران به برکت انقلاب، اکنون در جایگاهی متعالی و شایسته‌ی ملّت ایران در چشم جهانیان و عبورکرده از بسی گردنه‌های دشوار در مسائل اساسی خویش است.”
وجود اتحاد و انسجام داخلی، مقاوم سازی اقتصاد ، توجه به فرهنگ دینی و ارزش‌های انقلابی ، تقویت توانمندی های دفاعی و هسته ای و استفاده از نیروهای جوان و پرانرژی، نه تنها لازمه‌ی اقتدار ملی است بلکه می تواند جبهه مبارزه با استکبار را نیز تقویت کرده و کشورهای سلطه طلب و یکجانبه گرا را از دست اندازی به میهن اسلامی ناامید کند. بر این اساس آیت الله خامنه ای، حل تمام مشکلات را در داخل کشور دانسته و در بیانیه گام دوم، کسانی که زانو زدن در مقابل دشمن را راه حل مشکلات تلقی می کنند، شماتت کرده و آنان را به مقاومت ضد استکباری فرامی خوانند.
” جوانان عزیز در سراسر کشور بدانند که همه‌ی راه‌حل‌ها در داخل کشور است. اینکه کسی گمان کند که مشکلات اقتصادی صرفاً ناشی از تحریم است و علّت تحریم هم مقاومت ضدّ استکباری و تسلیم نشدن در برابر دشمن است؛ پس راه‌حل، زانو زدن در برابر دشمن و بوسه زدن بر پنجه‌ی گرگ است، خطایی نابخشودنی است. این تحلیلِ سراپا غلط، هرچند گاه از زبان و قلم برخی غفلت‌زدگانِ داخلی صادر میشود، امّا منشأ آن، کانونهای فکر و توطئه‌ی خارجی است که با صد زبان به تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران و افکار عمومی داخلی القاء میشود.”
از اشارات رهبر معظم انقلاب در بیانیه دوم می توان نتیجه گرفت که یکی از ملزومات ایجاد تمدن نوین اسلامی، مبارزه با استکبار است و بدون این اقدام این تمدن محقق نمی شود. در واقع مظاهر تمدن غرب با آن خصوصیات خاص، تا تضعیف نشود، مقدمه ظهور فراهم نمی شود.
امروز یکجانبه گرائیِ استکبار، معضل و تهدید جوامع بشری است. یک قدرت بزرگ ، قصد تحمیل تمام دیدگاه های خود را به کشورهای دیگر دارد و در جهت تحقق منافع خود، هر اقدامی را اعم از جنگ، تجاوز، ترور، شکنجه، خروج از معاهدات و پروتکل های بین المللی، مصاف تجاری با کشورها ، وضع تحریم های فرامرزی و نقض حقوق بشر را مباح می داند. برای تبدیل این تهدید به فرصت باید جبهه مقاوم چندجانبه گرائی ایجاد و تقویت شود. این جبهه مقاومت، فرا تر از جبهه های فعلی در غرب آسیاست و می تواند نه فقط در جهان اسلام یا آسیا بلکه ، تمام دنیا را پوشش دهد. دیپلماسی مقاومت یعنی همین تلاش برای ایجاد یک اتحاد جهانی برای مقابله با استکبار که می بایست مورد توجه مسئولین نظام و بخصوص دستگاه دیپلماسی قرار گیرد.
مسئولان کشور و بخصوص دست اندرکاران دستگاه دیپلماسی با الهام از مفاد بیانیه گام دوم، باید مبارزه با استکبار را به عنوان یک راهبرد اصولی نظام اسلامی در چهل سال آینده مورد توجه قرار داده و با بهره گیری از راهکارهای اجرائی و آگاه‌سازی ملت‌های مسلمان از اقدامات قدرت‌های استکباری ، در مسیر تمدن سازی حرکت نمایند.